Holistyczny obraz świata Ruperta Sheldrake’a

Artykuł po raz pierwszy w języku polskim ukazał się w dwumiesięczniku Nexus w numerze 147 (1/2023)
Tytuł oryginalny: „Sheldrake’s Holistic World View: An Interview with Rupert Sheldrake”, Nexus (wydanie angielskie), vol. 29, nr 6

Robert Boucnik, Rupert Sheldrake

Dr Rupert Sheldrake jest wybitnym biologiem i autorem, którego poglądy na temat tworzenia się wzorów w przyrodzie zostały poddane krytyce przez znaczną część środowiska naukowego. W czasie gdy był dyrektorem biologii komórkowej i biochemii w Clare College w Cambridge (1967–1973), doszedł do wniosku, że redukcjonistyczna metoda analizy jest nieadekwatna do wyjaśnienia, jak organizmy przyjmują swój ostateczny kształt. Sheldrake argumentował, że możemy jedynie wyjaśnić, jak komórki się replikują, a nie, jak różnicują się w każdy typ komórki, co oznacza, że musi istnieć jakiś rodzaj „pola morficznego”.

Koncepcję „rezonansu morficznego” przedstawił w swojej pierwszej książce z roku 1981 A New Science of Life (Nowa nauka o życiu), która w niesławnej recenzji redaktora Nature Johna Maddoxa została uznana za „herezję” zasługującą na „spalenie”.

Pomimo zajadłej krytyki Sheldrake nadal publikował prace mówiące o istnieniu pamięci w naturze, świadomości niezależnej od mózgu i telepatycznych mocach żywych organizmów, argumentując, że współczesna nauka utknęła w mechanistycznym paradygmacie. Wydana w roku 2012 The Science Delusion (Nauka – wyzwolenie z dogmatów), siódma z jego ośmiu książek, została bardzo dobrze przyjęta, a on sam podsumował w TED Talk swoje krytyczne stanowisko dotyczące współczesnej praktyki naukowej. Niestety, nagrania jego wykładu zostały potem ocenzurowane przez organizatorów.

Jego współpraca z etnobiologiem Terence’em McKenną w latach 1990. zwróciła uwagę opinii publicznej nie tylko na spirytualizm, ale także na temat rozszerzonego umysłu i zbiorowej świadomości. McKenna i Sheldrake byli zwolennikami korzystania z psychodelików w celu odkrywania tych spraw.

Rupert Sheldrake

Rupert Sheldrake jest biologiem i autorem ponad 90 prac naukowych i dziewięciu książek oraz współautorem sześciu książek. Jego książki opublikowano w 28 językach. Znalazł się w gronie 100 Global Thought Leaders 2013 roku według rankingu Instytutu Duttweilera w Zurychu, szwajcarskiego zespołu ekspertów.

Jest najbardziej znany ze swojej hipotezy rezonansu morficznego. Na Uniwersytecie Cambridge zajmował się biologią rozwoju jako Fellow of Clare College. Był głównym fizjologiem roślin w International Crops Research Institute for the SemiArid Tropic w Hyderbad w Indiach. W latach 2005–2010 był dyrektorem projektu Perrot-Warrick, którego celem były badania niewyjaśnionych zdolności ludzi i zwierząt, finansowanego przez Trinity College, Cambridge.

(Źródło: www.sheldrake.org)

Rezonans morficzny

Rezonans morficzny to proces, w którym samoorganizujące się systemy dziedziczą pamięć poprzednich podobnych systemów. W swoim najbardziej ogólnym zarysie rezonans morficzny oznacza, że tak zwanym prawom natury bliżej jest do nawyków.

Hipoteza rezonansu morficznego prowadzi również do radykalnie nowej interpretacji przechowywania pamięci w mózgu i biologicznego dziedziczenia.

Pamięć nie musi być przechowywana w materialnych śladach wewnątrz mózgu, który bardziej przypomina odbiornik telewizyjny niż rejestrator wideo, dostrajający się do wpływów z przeszłości i przyszłości.

Również dziedziczenie biologiczne nie musi być zapisane w genach lub epigenetycznych modyfikacjach genów – wiele zależy od rezonansu morficznego pochodzącego od poprzednich członków gatunku.

Tak więc każdy osobnik dziedziczy pamięć zbiorową po poprzednich członkach gatunku, a także wnosi swój udział do pamięci zbiorowej, wpływając na innych członków gatunku, którzy pojawią się w przyszłości.

(Źródło: www.sheldrake.org/research/morphicresonance)

WYWIAD

Robert Boucnik: Powiedziałbym, i myślę, że nie mówię tylko za siebie, że najważniejsze spostrzeżenie, jakie dałeś ludziom takim jak ja, którzy chcą czytać twoje prace, by się uczyć i rozumieć, dotyczy różnicowania komórek. Wskazujesz, że na podstawie całej naszej wiedzy o biologii molekularnej wiemy jedynie, jak komórki się replikują i duplikują, ale nie wiemy, w jaki sposób się zmieniają, i że większość z nas została wprowadzona w fałszywe poczucie, że genetyka jest jedynym czynnikiem sprawiającym, że rzeczy przybierają swoją ostateczną formę.

Zauważasz jednak, że grupa komórek macierzystych, od których wszystko się zaczyna… wszystkie te komórki są identyczne i cokolwiek sprawia, że zmieniają się w komórki nerwowe, komórki skóry, komórki krwi, nie może mieć nic wspólnego z wewnętrzną zawartością każdej komórki. Musi istnieć coś zewnętrznego. Jako wyjaśnienie proponujesz pole morficzne i rozszerzasz je na rezonans morficzny, który obejmuje również wzory pojawiające się w różnych częściach czasoprzestrzeni, ale w przypadku rezonansu morficznego odnosi się to nie tylko do wzorców kształtu, ale również wzorców zachowania. Musimy zatem poważnie zacząć rozważać takie rzeczy, jak pamięć zbiorowa i podobne kwestie.

I z tego też powodu byłeś przez lata krytykowany i obrzucany błotem. Mówiono, że jesteś pseudonaukowy, mistyczny, nieodpowiedzialny i tak dalej, i zamiast zadać ci pytanie, na które odpowiadałeś 1000 razy, spróbuję je trochę podrasować.

Odpowiedziałeś swoim krytykom, że są częścią materialistycznego i ateistycznego systemu wierzeń, który hamuje prawdziwe badania naukowe. Zatem moje pytanie brzmi… ta dominująca materialistyczna tendencja w społeczności naukowej… mają pełne prawo krytykowania twojej hipotezy pól morficznych lub rezonansu morficznego, nawet jeśli powiedziałbym, że w jednym przypadku wskazałeś na odwieczną tajemnicę, a w drugim przypadku na coś, co jest zdecydowanie… prawdziwym wydarzeniem. Ale nie sądzę… trudno jest wesprzeć zaprzeczenie, które prezentują… mogą nie podobać się im twoje odpowiedzi, ale zaprzeczają pytaniu, no wiesz. Zatem dlaczego uważasz, że tak jest – to jest pierwsze pytanie. O co chodzi twoim przeciwnikom?