Imperium Khmerów (od roku 800 do 1500 n.e.)

Gdy biegun dotarł do Zatoki Hudsona, Kambodża położona po przeciwnej stronie globu w stosunku do Ameryki Centralnej, była przesuwana w obszar bardziej tropikalnego klimatu z obfitymi opadami deszczu. To doprowadziło do powstania potężnego Imperium Khmerów z jego wielkimi, sztucznymi jeziorami i systemem kanałów.

Siedziba Imperium w Starym Świecie wciąż przesuwała się na wschód, wykorzystując najkorzystniejsze i najżyźniejsze warunki klimatyczne wywołane przez przesuwające się bieguny Ziemi. Równik przesuwał się z Nowego Delhi (Indie) na północ od Bangladeszu (Indie) i dalej przez Birmę.

Wydaje się, że naukowcom nigdy nie przyszło do głowy, by te bardzo oddalone od siebie rozwoje ludzkich kultur połączyć jednym czynnikiem, jakim jest zmiana klimatu. Innymi słowy, okres interglacjalny to odreagowanie po zakończeniu epoki lodowcowej. Kiedy to odreagowanie się kończy, zaczyna się kolejna epoka lodowcowa!

 

Wyspa Wielkanocna (od roku 950 do 1700 n.e.)

Zanim biegun dotarł do Zatoki Hudsona, Wyspa Wielkanocna została zajęta przez polinezyjskich odkrywców i znajdowała się bardzo blisko równika. Jednakże do czasu jej odkrycia przez holenderskiego podróżnika w roku 1722 Wyspa Wielkanocna doświadczyła radykalnego przesunięcia na południe i była położona prawdopodobnie dobre 10 stopni na południe od swojego aktualnego położenia. Zakładano, że palmy na wyspie zostały wycięte do połowy XVII wieku. Może jednak być tak, że przesunięcie wzdłuż szerokości geograficznej o około 40 stopni już nie pozwalało na uprawę palm (ze względu na sezonowe przymrozki). Z tego względu zmiany klimatu musiały być istotnym czynnikiem upadku kultury Rapa Nui.

 

„Mała epoka lodowa” w Europie (od roku 1250 do 1850 n.e.)

Po około roku 1250 położenie Bieguna Północnego ponownie się zmieniło i w drodze do Morza Norweskiego (70° N, 0° W) przeszedł on przez Ziemię Baffina i południową Grenlandię (68° N, 64° W). W wyniku tego procesu Europa została przesunięta na północ i efekt ochłodzenia działający na Europę uległ zintensyfikowaniu, ponieważ Prąd Zatokowy został zahamowany z uwagi na wejście do północnego Atlantyku. W czasie gdy biegun przeszedł nad południową Grenlandią, Chiny i Japonia były po przeciwnej stronie globu i z tego powodu doświadczyły największego ocieplenia. „Klimat w okresie dynastii Sui i Tang (581–907) był ciepły… Zhang zbadał historyczne zapisy granic północnych plantacji kilku subtropikalnych upraw i stwierdził, że XIII wiek w Chinach był ciepły”. (Jie Fei, 2018)

Wraz ze zmianami klimatu powstało i upadło Imperium Khmerów i Daleki Wschód został zdominowany przez Mongołów i Dynastię Yuan (założoną przez Kubilaj-chana) w Chinach, a następnie przez Dynastię Ming i Dynastię Qing. Mongolia w czasach Czyngis-chana w czasie Średniowiecznego Optimum Klimatycznego cieszyła się znacznie cieplejszym klimatem, nawet bardziej niż Skandynawia. Chiny również były coraz cieplejsze. Nadający się do zamieszkania step i jego populacja znacznie się powiększyły w tym okresie. Gdy biegun dotarł do Morza Norweskiego, klimat na Dalekim Wschodzie stale się poprawiał, ponieważ równik oddalił się od Birmy i stopniowo przesuwał się przez południowe Chiny i Tajwan. Po raz kolejny siedziba Imperium dostosowywała się do warunków klimatycznych dyktowanych przez przesuwające się bieguny Ziemi.

Zanim biegun północny dotarł do Morza Norweskiego (około roku 1400), Morze Beringa przesunęło się już na południe, a Hawai‘i (największa wyspa w archipelagu Hawajów) znajdowała się na równiku.

Na półkuli południowej w trakcie tego przejścia Australia została odsunięta od równika i w konsekwencji doświadczyła coraz bardziej suchych warunków. W Nowej Zelandii początek chłodniejszego klimatu datuje się na rok 1450 i trwał on do roku 1850. Z ustaleń wynika, że w czasie nowozelandzkiej małej epoki lodowej temperatury były od 1,5 do 2,0 stopni Celsjusza niższe niż obecnie.

Pisząc pod koniec XVI wieku, Nostradamus przewidział w swoim „Liście do Króla Henryka II” oraz w Tetrastychu 1:56 „wielki ruch globu”, któremu towarzyszyć będą trzęsienia ziemi, po których azymut Słońca i Księżyca zostanie zmieniony w ich drodze po niebie [John White, Pole Shift (Przesunięcie biegunów), s. 307]. Nostradamus pokazuje w ten sposób, że było wiadomo, iż bieguny mogą się przesunąć (i przesunęły się w ostatnim czasie), i że takie zdarzenia powodowały również narodziny i upadek narodów, a co za tym idzie, także władzy królewskiej. Mała epoka lodowa pogłębiła się w XVII wieku, najwyraźniej zgodnie z tym zjawiskiem.

Wcześniejsza zmiana związana ze średniowiecznym optimum klimatycznym przyczyniła się do „milenijnej histerii”, która przejawiała się w budowaniu nowych „wież Babel” znanych jako gotyckie katedry oraz w oczekiwaniu na koniec świata w roku 1000. Gdy zbliżaliśmy się do roku 2000, rozpoczęła się nowa era wzniosłych wież, obecnie nazywanych „drapaczami chmur” – ponownie w pozornym oczekiwaniu na scenariusz „końca świata”, być może związany z kolejnym dużym przesunięciem biegunów. Czy to jest nieuniknione, czy może być powstrzymane przez rozsądne działania?

 

Zmiana klimatu w kolonialnej Ameryce

Klimat w kolonialnej Ameryce nie poprawiał się, dopóki biegun nie zbliżył się do nowego położenia na Morzu Norweskim, co nastąpiło dopiero w połowie XVII wieku. Po kilku umiarkowanych dekadach do Nowej Anglii w dwóch ostatnich dekadach tego wieku powróciły srogie zimy (Kupperman, 2017), które powtarzały się nieprzerwanie, dopóki biegun nie opuścił Morza Norweskiego na początku XVIII wieku, kiedy to przemieszczał się po swoim wielkim kole wzdłuż Syberii. Na przełomie XVI i XVII wieku erupcje wulkanów jeszcze bardziej ochłodziły klimat (White, 2017).

„Jednakże praca Irvinga Friedmana dotycząca pomiarów deuteru – stabilnego izotopu wodoru – w drewnie według przyrostu słojów sosen bristlecone w White Mountains w Kalifornii pozwoliła stworzyć pośredni zapis temperatury dla Zachodniego Wybrzeża. Pokazuje on, że spadek temperatury osiągnął dolną granicę w połowie XVII wieku. Po roku 1650 aż do roku 1800 nastąpił jej stały wzrost”. (Baron, 1982)

Podczas gdy w zachodniej części Ameryki Północnej temperatury spadały, Europa pod koniec XVIII wieku doświadczała ogólnego ocieplenia (Luterbacher et al., 2016). Implikuje to, że do roku 1800 biegun opuszczał Azję i ponownie docierał do Ameryki Północnej. Do około 1850 roku przesunął się przez Amerykę Północną do Północnej Grenlandii, kiedy to temperatury w Nowej Anglii, jak i w Europie, znowu były niższe. Trzy dekady później temperatury w Nowej Anglii ponownie osiągnęły szczyt, co wskazuje, że biegun dotarł na drugą stronę globu. W ciągu kolejnych trzech dekad (do początku XX wieku) temperatury w Nowej Anglii ponownie spadły, odzwierciedlając spiralną ścieżkę bieguna, który zbliżał się do swojego ostatecznego celu podróży, to znaczy swojego aktualnego położenia na Oceanie Arktycznym.

 

Obecne zmiany klimatu

W tej ostatniej fazie biegun zatoczył „pełne koło” od Morza Norweskiego przez Azję i Amerykę Północną do wierzchołka Północnej Grenlandii (80° N, 64° W). Europa ostatecznie się ociepliła, a następnie ponownie ochłodziła, ponieważ spiralna ścieżka bieguna zacieśniła się wokół „domyślnej” pozycji minimalnego zlodowacenia. Biegun obecnie znajduje się w takim położeniu, że ogólne ocieplenie może być utrzymywane w nieskończoność – przynajmniej do czasu, aż lody na Grenlandii stopnieją na tyle, by wywołać bardziej radykalną zmianę położenia bieguna.

 

O autorach:

Charles N. Pope jest zawodowym inżynierem symulacji Departamentu Obrony, pracował również w Biurze Marynarki Wojennej (Office of Naval Research). Jest autorem dziesięciu książek, w tym A Twisted History: Genesis and the Cosmos (Pokręcona historia – geneza i kosmos). Więcej jego publikacji można znaleźć pod adresem Charles N. Pope.

Christopher Woodyard jest artystą i zwolennikiem kryptowalut/NFT (jego galerię można znaleźć pod adresem chris-topher.x), poetą, muzykiem i programistą Web3, jak również współtwórcą treści w Stanford Daily (stanforddaily.com). Jest autorem Life of a Line (Życie linii). Więcej informacji o nim znaleźć można pod adresem Christopher Woodyard.

 

Przełożył Mateusz Szemiot

 

Bibliografia:

• William R. Baron, „Eighteenth-Century New England Climate Variation and its Suggested Impact on Society” („Wariacje klimatu Nowej Anglii w XVIII wieku i ich sugerowany wpływ na społeczeństwo”), Maine History, 21 kwietnia 1982, ss. 201–218, digitalcommons.library.umaine.edu.

• Symulacje efektu Dżanibekowa/przesunięcia:

1. Dr David Brown, Wydział Fizyki na Uniwersytecie Stanu Karoliny Północnej, Rigid Body Motion and the Dzhanibekov Effect.

2. Sean Bradley, SBCODE Ltd (sbcode.net), Londyn, Anglia, Dzhanibekov Effect applied to a T-Handle…, Dzhanibekov Effect applied to Earth Gravitational Model (EGM96 GEOID).

• Jie Fei, :Meteorological History and Historical Climate of China” („Historia meteorologiczna i historyczny klimat Chin”), 25 czerwca 2018, oxfordre.com.

• J. Luterbacher et al., Environmental Research Letters, listopad 2016, 024001, iopscience.iop.org.

• Karen Ordahl Kupperman, „Climate and Mastery of the Wilderness in Seventeenth-Century New England” („Klimat i opanowanie pustkowia siedemnastowiecznej Nowej Anglii”), www.colonialsociety.org.

• Dr Sam White, „New Worlds of Climate Change: The Little Ice Age and the Colonization of North America” („Nowe światy zmian klimatycznych – mała epoka lodowa i kolonizacja Ameryki Północnej”), 10 października 2017, www.historicalclimatology.com.